Werdykt Jury Konkursu „Tłumacze Świata”
Finałowi Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki towarzyszy już po raz drugi konkurs „Tłumacze Świata” na recenzję przekładów obcojęzycznych utworów nominowanych do Nagrody, skierowany do studentów i doktorantów. Konkurs daje adeptom przekładoznawstwa i początkującym krytykom możliwość spróbowania swoich sił w gatunku trudnym i wymagającym wielostronnych kompetencji.
Organizatorzy i jury Konkursu cieszą się, że zainteresowanie Konkursem rośnie, co oznacza, że rośnie także świadomość wagi przekładu jako ważnego obszaru polskiej literatury. Tłumacz to twórca, tłumaczenie to pełnoprawny utwór literacki, a wydawca jest odpowiedzialny za jakość tekstu, który wprowadza na rynek – te wątki pojawiają się w wielu konkursowych pracach. A wraz z nimi przekonanie, że nie może być dla oceny przekładów taryfy ulgowej, a tłumacze i ich dzieła oraz wydawcy tych dzieł muszą liczyć się z całą surowością osądu krytycznego. Nie mówimy wszak o tekstach zastępczych czy pomocniczych, ale o literaturze.
Równie wysoką poprzeczkę jury stawia młodym krytykom, próbującym swoich sił w Konkursie. Oczekujemy od nich rasowych recenzji krytycznych: spełniających wymogi gatunku, napisanych z pomysłem i w dobrym stylu, przyciągających uwagę, a zarazem przekonujących i pokazujących fachową wiedzę autorów, ich kompetencję językową zarówno w zakresie języka i kultury oryginału, jak i polszczyzny, wysokich szlifów przekładoznawczych oraz krytycznoliterackich.
Krytyka przekładu to dziedzina niełatwa, stawiająca adeptom nie lada wyzwania, ale także satysfakcjonująca i potrzebna. Ponad pięćdziesiąt procent literatury czytanej po polsku to tłumaczenia – ktoś musi fachowo i skutecznie oceniać i doceniać jej twórców!
W tegorocznej edycji Konkursu recenzenckiej ocenie podlegały tłumaczenia czterech książek z trzech języków:
z języka angielskiego:
Delhi. Stolica ze złota i snu Rana Dasgupty, tłum. Barbara Kopeć-Umiastowska, Wydawnictwo Czarne;
Wojna umarła, niech żyje wojna. Bośniackie rozrachunki Eda Vulliamy, tłum. Janusz Ochab, Wydawnictwo Czarne;
z języka hiszpańskiego:
Głód Martína Caparrósa, tłum. Marta Szafrańska-Brandt, Wydawnictwo Literackie;
z języka włoskiego:
Legenda żeglujących gór Paolo Rumiza, tłum. Joanna Malawska, Wydawnictwo Czarne.
Spośród 14 prac konkursowych jury – zgodnie z regulaminem – wyłoniło pracę najlepiej spełniającą wymogi Konkursu oraz dwie prace zasługujące na wyróżnienie. Jury w składzie: przewodnicząca dr hab. Magda Heydel (Katedra Antropologii Literatury i Badań Kulturowych, Wydział Polonistyki UJ), dr hab. Dorota Kozicka (Katedra Krytyki Literackiej, Wydział Polonistyki UJ) i mgr Stanisław Zawiśliński (Fundacja Centrum Badań i Edukacji im. Ryszarda Kapuścińskiego UW) postanowiło:
- Wyróżnienie - bon na zakup książek o wartości 250 złotych od Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz nagrodę pieniężną w wysokości 500 zł od Stowarzyszenia Autorów ZAiKS otrzymuje pani Weronika Sztorc za recenzję przekładu Janusza Ochaba książki Wojna umarła, niech żyje wojna. Bośniackie rozrachunki Eda Vulliamy’ego, zatytułowaną Rozrachunek z tłumaczem.
Wbrew tytułowi jej recenzja jest bardzo wnikliwa i wyważona, życzliwa dla tłumacza, choć nie bezkrytyczna. Zarzuty są rzetelnie udokumentowane, co świadczy o kompetencjach i uważności recenzentki, a jednocześnie cały tekst oparty został na ciekawym pomyśle kompozycyjnym zestawiania nie tyle poszczególnych fraz czy słów, ile szerzej ujętych stylistycznych, retorycznych wyborów pisarza z wyborami tłumacza. Recenzentka zwraca też uwagę na rolę i zadania wydawcy, współodpowiedzialnego za jakość publikowanych przekładów.
- Równorzędne wyróżnienie - bon na zakup książek o wartości 250 złotych od Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz nagrodę pieniężną w wysokości 500 zł od Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego otrzymuje pani Alicja Górniaczyk za recenzję przekładu Marty Szafrańskiej-Brandt książki Głód Martína Caparrósa, zatytułowaną „Głód” – wytłumaczyć rewolucję czasów postmodernizmu.
Jej bardzo ciekawa recenzja świadczy o dużej wrażliwości i umiejętności czytania oraz interpretacji tekstu, o szerszym niż tylko ściśle gramatycznym i stylistycznym spojrzeniu na język oryginału i język przekładu. Mimo pewnych mankamentów kompozycyjnych i stylistycznych czy dyskusyjnych odniesień teoretycznych tekst ten intryguje i ujmuje wnikliwością i interpretacyjno-przekładoznawczymi umiejętnościami recenzentki.
- Nagrodę za najlepszą recenzję krytyczną przekładu w II edycji konkursu „Tłumacze Świata” – bon na zakup książek wysokości 500 złotych od Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz nagrodę pieniężną wysokości 1000 złotych od Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego otrzymuje pani Agata Piotrowska, autorka recenzji przekładu Joanny Malawskiej książki Legenda żeglujących gór Paolo Rumiza, zatytułowanej Wędrówka przez strefę różnicy.
Tekst Agaty Piotrowskiej to świetnie napisana recenzja – z kompozycyjnym pomysłem, budzącymi zainteresowanie czytelnika podtytułami, stylistycznymi fajerwerkami i ciekawymi spostrzeżeniami dotyczącymi lektury oryginału i lektury przekładu. Właśnie dzięki połączeniu stylistycznej swady i zaangażowania z uważną analizą porównawczą, tekst jest nie tylko kompetentny i fachowy, ale też intrygujący. Na karb młodego wieku autorki można złożyć fakt, że skupiła się ona tylko na słabościach przekładu nie doceniając tego, co w nim dobre, świadczące o umiejętnościach tłumaczki, Wiemy dobrze, że takiej uważności nabywa się z krytycznym doświadczeniem, ale już dziś Autorkę tej pracy warto polecać wydawcom jako recenzentkę wewnętrzną przekładów z języka włoskiego. A z drugiej strony - namawiać ją samą do aktywności krytycznoliterackiej do pisania i publikowania tekstów równie dobrych, i… jeszcze lepszych!
Specjalne wyróżnienia przyznały instytucje partnerskie konkursu „Tłumacze Świata”:
- wyróżnienie Włoskiego Instytutu Kultury i sekretarz Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki otrzymuje pani Katarzyna Misiewicz, autorka recenzji przekładu Joanny Malawskiej książki Legenda żeglujących gór Paolo Rumiza;
- wyróżnienie Ambasady Republiki Argentyny otrzymuje pani Alicja Górniaczyk, autorka recenzji przekładu Marty Szafrańskiej-Brandt książki Głód Martina Caparrósa;
- równorzędne wyróżnienia Ambasady Indii otrzymują panie Aleksandra Ożarowska i Paulina Sokalska, autorki recenzji przekładu Barbary Kopeć-Umiastowskiej książki Delhi. Stolica ze złota i snu Rana Dasgupty.
Wszyscy uczestnicy Konkursu otrzymują drogą pocztową od Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego książkę „Pisanie. Z Ryszardem Kapuścińskim rozmawia Marek Miller” wraz z płytą DVD z filmem „Ryszard Kapuściński” (realizacja Jacek Talczewski wg pomysłu Marka Millera) oraz wejściówki na Warszawskie Targi Książki. Finalistki Konkursu zostaną zaproszone na finał 8. edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki do Warszawy, którego gośćmi będą m.in. Martín Caparrós, Paolo Rumiz i Ed Vulliamy. Wręczenie nagród odbędzie się 20 maja podczas panelu tłumaczy w trakcie Dnia Reportażu na Warszawskich Targach Książki (godz. 12:15-14, sala Londyn A, Stadion Narodowy). Fundatorami nagród pieniężnych są: Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego i Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Fundatorem bonów na zakup książek jest Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wszystkim uczestniczkom i uczestnikowi Konkursu dziękujemy za nadesłane prace,
a laureatkom serdecznie gratulujemy!
Przewodnicząca Jury
Magda Heydel
Kraków, 15 maja 2017 r.
Informacje o programie finału 8. edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki:
http://www.kulturalna.
Informacje o wszystkich spotkaniach, odbywających się w ramach Dnia Reportażu na Warszawskich Targach Książki:
https://pl-pl.facebook.com/
O panelu tłumaczy, podczas którego zostaną wręczone nagrody finalistkom Konkursu:
https://pl-pl.facebook.com/
Osoba publikująca: Janusz Smulski