W Krakowie powstanie pierwsze w Polsce centrum poświęcone literaturze i językowi o ogólnokrajowym zasięgu. Budowę Centrum Literatury i Języka – Planety Lem w dawnym Składzie Solnym na Zabłociu ogłosił podczas konferencji prasowej 6 września Prezydent Krakowa – prof. Jacek Majchrowski. Koordynatorem tej inwestycji jest Krakowskie Biuro Festiwalowe jako operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO. Jednym ze współpracowników do spraw merytorycznych i programowych jest Fundacja na rzecz Muzeum Języka Polskiego. Jej członkami oraz osobami odpowiedzialnymi za przygotowanie koncepcji wystawy o języku i komunikacji są m.in. pracownicy i doktoranci Uniwersytetu Jagiellońskiego: prof. dr hab. Renata Przybylska (Wydział Polonistyki UJ), dr Agata Kwaśnicka-Janowicz (Wydział Polonistyki UJ), dr Patrycja Pałka (Wydział Polonistyki UJ), mgr Katarzyna Wasilewska (Wydział Polonistyki UJ) oraz mgr Piotr Staszczyk (Wydział Prawa i Administracji UJ). W konsultacje na temat wystawy głównej, inspirowanej dziedzictwem myśli Stanisława Lema, zaangażowany był także prof. dr hab. Jerzy Jarzębski (Wydział Polonistyki UJ).
CLiJ – Planeta Lem ma umożliwić zebranie w jednym miejscu rozproszonych dotąd w Krakowie najważniejszych wydarzeń kulturalnych, literackich, językowych i edukacyjnych. Dodatkowo ma być to pierwsza w świecie instytucja poświęcona zarówno dziedzictwu myśli Stanisława Lema jako swojego patrona, jak i szeroko rozumianej ludzkiej działalności komunikacyjnej.
Inwestycja powstanie na należącej do miasta działce o powierzchni ok. 1 hektara przy ul. Na Zjeździe 8, w sąsiedztwie innych instytucji kultury na prawym brzegu Wisły. W wyniku międzynarodowego konkursu architektonicznego na wizję „Planety Lem” wytypowany będzie projekt, którego celem ma być rewitalizacja XVIII-wiecznego budynku magazynu solnego i dobudowa nowego obiektu po jego wschodniej stronie. Całość będzie stanowić miejsce wielofunkcyjne, otwarte dla wszystkich grup wiekowych, miejsce edukacji literackiej i językowej, w którym planowane są m.in.: interaktywna wystawa główna zbudowana wokół kluczowych dla Lema zagadnień, wystawa poświęcona językowi (w tym w szczególności językowi polskiemu we wszystkich jego odmianach) i szeroko rozumianej komunikacji, ekspozycje ruchome, przypominające wybitne postaci literackiego Krakowa, nowoczesne, modułowe sale wielofunkcyjne z przeznaczeniem na festiwale i inne wydarzenia literackie, a także mediateka, kawiarnioksięgarnia i przestrzeń coworkingowa dla literackich i kreatywnych środowisk Krakowa. Obiekt uzupełni przyległy ogród, dzięki czemu poprzemysłowe Zabłocie wzbogaci się o nową przestrzeń zieloną.
Realizację inwestycji poparły środowiska literackie Krakowa, w tym pisarze skupieni wokół Rady Honorowej Krakowa Miasta Literatury UNESCO, przedstawiciele Miast Literatury UNESCO z całego świata, a także liczni goście krakowskich festiwali literackich. Projekt Centrum zgodnie zaaprobowały również Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN oraz wszystkie liczące się środowiska językoznawcze w Polsce. Środowiska językoznawcze i akademickie Polski od lat postulowały utworzenie w naszym kraju nowoczesnego centrum poświęconego edukacji językowej na wzór analogicznych placówek funkcjonujących od lat na świecie – mówi prof. Renata Przybylska, dziekan Wydziału Polonistyki UJ, i dodaje: Otwarta i pojemna formuła powstającego CLiJ Planeta Lem docelowo pomieści także wystawę, której tematem będzie ogólnie rozumiana komunikacja, a zwłaszcza komunikacja językowa. Wystawa, zorganizowana wokół komplementarnych stref pn. oralność, piśmienność i wtórna oralność, zaprezentuje odbiorcom w różnym wieku bogactwo i różnorodność polszczyzny na tle języków świata, ale także zaangażuje ich w aktywne zwiedzanie. Stanisław Lem jako wybitny filozof i futurolog, ale także, a może przede wszystkim znakomity mistrz mowy polskiej doskonale nadaje się na patrona takiej placówki. Komponent edukacji językowej znajdzie tym samym w CLiJ Planeta Lem swoje istotne, komplementarne wobec działań stricte literackich miejsce.
Idea nowoczesnego centrum dla języka wynika z przekonania o niezmienności jego znaczenia w życiu kultur i społeczeństw. Na całym świecie istnieją interdyscyplinarne placówki wykorzystujące w swojej misji najnowocześniejsze technologie, interaktywne instalacje i obiekty przestrzenne pozwalające na przedstawianie zagadnień językowych w sposób przystępny dla szerokiego odbiorcy. Swoje własne muzea mają już m.in. język hiszpański (Casa del lector w Madrycie oraz Museo del Libro y de la Lengua w Buenos Aires), portugalski (Museu da Língua Portuguesa w São Paulo) czy litewski (LietuviųKalbosMuziejus w Wilnie) – mówi Carlos Panek, prezes Fundacji na rzecz Muzeum Języka Polskiego. Ogromne, a ciągle mało znane i często niedoceniane bogactwo historii polszczyzny i różnorodność zjawisk zachodzących we współczesnym języku polskim może być punktem wyjścia do narracji włączającej nie tylko rodzimych użytkowników języka, ale społeczności polonijne na całym świecie i wszystkich zainteresowanych poznawaniem i zgłębianiem języka jako najdoskonalszego narzędzia komunikacji – konkluduje ks. prof. Wiesław Przyczyna, członek Prezydium Rady Języka Polskiego z Uniwersytetu Papieskiego im. Jana Pawła II w Krakowie, zaangażowany w przygotowanie koncepcji merytorycznej wystawy.
Inwestycja będzie realizowana w latach 2019–2022. Otwarcie obiektu zaplanowane na 2022 rozpocznie nowy rozdział w popularyzacji dzieła Stanisława Lema i dopełni projekt kulturalno-edukacyjny Lem 2021 realizowany pod auspicjami programu Kraków Miasto Literatury UNESCO w związku z przypadającą na rok 2021 setną rocznicą urodzin pisarza. Inwestycja powstanie w większej części ze środków miejskich, organizatorzy deklarują jednak pozyskanie funduszy zewnętrznych, m.in. z planowanego naboru do Funduszy Norweskich.