Wydział Polonistyki

Katedra Historii Literatury Polskiej XX wieku (Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego) zaprasza do udziału w konferencji naukowej "Kobiety w lagrach". W trakcie tej sesji chcielibyśmy zastanowić się nad kobiecym doświadczeniem obozów koncentracyjnych oraz narracjami je utrwalającymi. Obrady odbędą się w dniach 30.11 - 01.12.2017. 
W sierpniu 1942 roku więźniarki z obozu macierzystego Auschwitz przeniesiono do Birkenau, gdzie znajdowała się sekcja kobieca. Warunki były tam katastrofalne - stłoczenie, brak kanalizacji, w tym wody pitnej i do mycia, wszechobecne błoto. Nawet komendant obozu Höss podkreślił odmienność kobiecego doświadczenia obozu i w późniejszych zapiskach zwrócił uwagę na to, co współcześnie określamy jako gender. "Wszystko, co powiedziałem powyżej, odnosi się odpowiednio także do kobiet, więźniarek poszczególnych kontyngentów z tą tylko różnicą, że dla kobiet wszystko było o wiele cięższe, o wiele bardziej przytłaczające i dotkliwsze, gdyż warunki życia w obozie kobiecym były bez porównania cięższe. Kobiety miały o wiele mniej przestrzeni, warunki higieniczne i sanitarne były znacznie gorsze. W obozie kobiecym nigdy nie można było zaprowadzić należytego porządku wskutek panującego tam od samego początku przepełnienia i jego skutków. Tam było wszystko bardziej zmasowane niż u mężczyzn. Gdy kobiety osiągały punkt zerowy, wówczas szybko następował koniec. Snuły się po terenie jak widma, całkowicie pozbawione woli, a wreszcie pewnego dnia cicho umierały. Te chodzące zwłoki stanowiły potworny widok" - zapisał w Autobiografii.
Ale kluczowe są głosy przede wszystkim tych świadków historii, którzy jako więźniowie byli uczestnikami opisywanego doświadczenia, a porzucając mylące masculinum, powiedzieć trzeba o świadkiniach, bohaterkach i autorkach narracji lagrowych.
                Myrna Goldenberg, amerykańska badaczka kobiecych zapisów Holocaustu powie „piekło było takie samo, ale przerażenia inne”. Ruth Klüger, Żydówka z Austrii, która jako jedenastolatka została wywieziona do Auschwitz, w książkowej autoanalizie doświadczenia uwięzienia (Żyć dalej…) napisze: „Odwieczne wyobrażenie, a nawet przekonanie, że mężczyźni opiekują się kobietami, było tak zakorzenione, że nikt nie zauważał tego, co oczywiste, jak eksponowani są akurat ci słabsi jako upośledzeni w społeczności”.
Właśnie im chcemy poświęcić naszą sesję naukową.
Proponujemy zatem tematy związane z doświadczeniem kobiet w niemieckich obozach, nie tylko łączące się z kobiecą biologią i tym, co wynika z niej bezpośrednio, ale i te, które nie narzucają się w sposób tak oczywisty. Interesuje nas historyczny i indywidualny wymiar tego doświadczenia, wielkie, znane obozy, jak Birkenau, czy kobiece „pola” Majdanka, ale i małe robocze komanda kobiet, o których niewiele wiadomo.
W tym samym stopniu ważny pozostaje dla nas sposób zapisu lagrowych doświadczeń. Przedmiotem uwagi mogą zatem być zatem dokumenty, zeznania uczestników i uczestniczek, relacje byłych więźniów i więźniarek, świadków i świadkiń, ale i wspomnienia o charakterze literackim. Rozpiętość gatunków jest tu wielka, a różnorodność kobiecych głosów pozostaje nieopisana.
 
Na propozycje tematów wystąpień i krótkie abstrakty (10-15 zdań) czekamy do 15 października 2017 roku. Po tym terminie prześlemy dalsze informacje dotyczące naszej konferencji. Zgłoszenia prosimy przesyłać na adres mailowy: barbara.czarnecka@uj.edu.pl lub kazimierz.adamczyk@uj.edu.pl . Planujemy druk artykułów w punktowanym piśmie.
 
 
prof. dr hab. Wojciech Ligęza
dr hab. Barbara Czarnecka
dr hab. Kazimierz Adamczyk