Ośrodek Badań nad Kulturami Pamięci serdecznie zaprasza na pierwsze spotkanie w drugim semestrze roku akademickiego 2017 / 2018
Wykład Wszystko co wiemy, nic nam nie szkodzi. Znikanie wiedzy o Zagładzie z kultury. Polska 1942-2012 wygłosi Tomasz Żukowski (IBL PAN).
Środa, 14 października, godz. 18:30,
Wydział Polonistyki UJ, sala 42, ul. Gołębia 16.
Po wykładzie rozmowę poprowadzi Wojciech Wilczyk.
Każdy, kto uważnie przeczytał choćby Medaliony Zofii Nałkowskiej albo Wielki Tydzień Jerzego Andrzejewskiego, powinien zadawać sobie sprawę z polskiej przemocy wobec Żydów w czasie okupacji. Tymczasem wiedza o wojennych realiach znika ze świadomości kultury. Jak to się dzieje?
Chciałbym przyjrzeć się jej obecności i nieobecności na przykładzie dwóch filmów: Naganiacza Ewy i Czesława Petelskich (1963) i Ulicy Granicznej Aleksandra Forda (1949). W pierwszym zaskakuje temat: jest nim polowanie na Żydów z polską nagonką. Judenjagt przedstawiony z całą brutalną dosłownością pięćdziesiąt lat przed książką Jana Grabowskiego. Jednocześnie dla krytyki i widzów film – niemal zupełnie dziś zapomniany – był i jest opowieścią o Sprawiedliwym oraz nieudanym ratowaniu ofiar Szoah. Idąc śladem pomyłek i przejęzyczeń, trafiamy jednak na trop zupełnie innych wydarzeń.
Rzut oka na Ulicę Graniczną pozwala zrozumieć funkcję narracji o Sprawiedliwych w procederze znikania obecnej już – zdawałoby się – wiedzy. Sprawiedliwi zamieniają się bowiem w pars pro toto polskiej społeczności, reprezentanta istoty polskości. Są dowodem na to, że polska nienawiść do Żydów była w istocie niegroźna. Motyw przemiany antysemity w Sprawiedliwego przywołuje agresję, żeby natychmiast usunąć ją z pola widzenia.
Tomasz Żukowskie (dr), współautor i współredaktor tomów Rok 1966. PRL na zakręcie (2014) i Debaty po roku 1989. Literatura w procesach komunikacji (2017. Uprawia także publicystykę społeczną i polityczną. Publikował w „Gazecie Wyborczej”, „Przeglądzie” i „Przekroju”.
Wojciech Wilczyk (mgr), autor fotograficznych projektów dokumentalnych: Życie po życiu (2004-2006), Postindustrial (2003-2007), Niewinne oko nie istnieje (2006-2008), Święta Wojna (2009-2014).