Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Zebrania katedr

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

marzec 2019

20190329
Poprzedni tydzień
Następny tydzień

Geokulturowe uwarunkowania chorwackiego humanizmu i renesansu

Data: 29.03.2019
Czas rozpoczęcia: 13 15
Miejsce: Pałac bp. Erazma Ciołka, ul. Kanonicza 17
Organizator: Pracownia Literatury Renesansu oraz Muzeum Narodowe w Krakowie, Pałac Biskupa Erazma Ciołka
Geokulturowe uwarunkowania chorwackiego humanizmu i renesansu

prof. dr hab. Zdzisław Darasz (Uniwersytet Jagielloński)
wygłosi wykład nt.
Geokulturowe uwarunkowania chorwackiego humanizmu i renesansu

Prelekcja ilustruje zależność dynamiki procesu literackiego w Chorwacji doby humanizmu i renesansu od politycznych i przez politykę tworzonych realiów kulturowych kraju usytuowanego na styku Śródziemnomorza, Europy Środkowej i Bałkanów. Na przełomie wieków średnich i epoki nowożytnej kraj ten – Królestwo Chorwacji i Dalmacji – jako w pełni suwerenny podmiot polityki europejskiej nie istniał, już od czasów wymuszonego na nim przez okoliczności wejścia w unię z Królestwem Węgierskim (1102). Nad adriatyckimi wyspami i wybrzeżem (oprócz Dubrownika) zapanowała Wenecja. Wschodnie, bałkańskie terytoria chorwackiej etni zawojowali Turcy osmańscy. Promieniujące z Italii idee odrodzenia wartości kultury antycznej dla dobra duchowej i umysłowej emancypacji człowieka ery wielkiego cywilizacyjnego przesilenia najpierw dotarły do miejskich komun dalmatyńskich, później trafiły też do Chorwacji północnej, na Istrię i do Zagrzebia, gdzie posłużyły za bazę ruchów reformacyjnych. Literatura renesansu, której drogę na północ utrudniły katastrofalne skutki  klęski wojsk węgierskich w bitwie z Turkami pod Mohaczem (1526), najbujniej rozkwitła w Dubrowniku. Ta bogata, wolna i samorządna republika kupiecka, formalnie tylko podległa osmańskiemu imperium, zapewniającemu jej – w zamian za trybut – opiekę prawną i militarną, jako jedyny skrawek chorwackiej przestrzeni mogła dać swoim obywatelom dobrobyt i bezpieczeństwo. Literatura tworzona w takich warunkach była wartością autoteliczną – wolną od ideowych służebności, spełniającą się jedynie w bezinteresownej służbie estetyce.
Adriatycki renesans ma w chorwackim kanonie literackim liczną, kilkunastoosobową reprezentację. Historycznoliteracka perspektywa wyróżnia w niej zwłaszcza poetów epików: Marka Marulicia ze Splitu, Petara Hektorovicia z Hvaru, Petara Zoranicia z Zadaru oraz Dubrowniczan: dramaturga Marina Držicia i Ivana Gundulicia – mistrza wielkiej syntezy renesansowo-barokowej (Osman).