Czy we współczesnym świecie jest miejsce na religię? Czy rozwój determinuje sekularyzację, czy tylko zmienia formy duchowości? W jaki sposób religijność wyraża się we współczesnej literaturze? Dwutomowa publikacja Literatura a religia - wyzwania epoki świeckiej to interdyscyplinarne kompendium wiedzy na temat związku kultury i literatury z religią, a także pogłębiona refleksja filozoficzna, literacka i socjologiczna na temat miejsca religii w XXI wieku.
Wraz z naszymi gośćmi: dr Agnieszką Bielak, prof. Danutą Sosnowską, prof. Łukaszem Tischnerem i prof. Janem Zielińskim porozmawiamy o najnowszych badaniach nad religijnością, relacji religii i literatury oraz zastanowimy się jak, religijność wyrażana jest przez współczesnych polskich pisarzy.
Dr hab. Łukasz Tischner, prof. UJ - historyk literatury, publicysta, tłumacz, sporadycznie krytyk jazzowy Jest redaktorem naczelnym „Kontekstów Kultury”, pracuje w Katedrze Historii Literatury Polskiej XX wieku na Wydziale Polonistyki UJ. Wydał: Sekrety manichejskich trucizn. Miłosz wobec zła (2001; poszerzona wersja anglojęzyczna: Miłosz and the Problem of Evil, 2015), Miłosz w krainie odczarowanej (2011) oraz Gombrowicza milczenie o Bogu (2013). W swych badaniach skupia się na związkach literatury z filozofią i religią.
Dr Agnieszka Bielak – adiunkt w Ośrodku Badań nad Literaturą Religijną KUL. Interesuje się dwudziestowieczną eseistyką i krytyką literacką, twórczością Wisławy Szymborskiej, Józefa Czapskiego, a także różnymi przejawami sacrum w poezji współczesnej. Autorka książki Krytyka literacka w Verbum.
Prof. Jan Zieliński - polski historyk literatury, krytyk, tłumacz i dyplomata. W 1974 ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, następnie pracował jako sekretarz redakcji kwartalnika „Pamiętnikarstwo polskie” (1974–1976). Od 1976 związany z Instytutem Badań Literackich PAN, najpierw jako doktorant, od 1979 jako pracownik, w 1982 obronił tam pracę doktorską, wydaną jako „Pępek powieści: z problemów powieści autobiograficznej przełomu XIX i XX wieku”. Współpracownik podziemnego ruchu wydawniczego (Niezależna Oficyna Wydawnicza, Fundusz Inicjatyw Społecznych). W latach 1987-88 był stypendystą Fundacji Humboldta (Marbach am Neckar). Od 1987 był też członkiem redakcji „Res Publiki”. Od 1991 do 1993 był I sekretarzem, a następnie do 1997 radcą ds. kultury Ambasady RP w Bernie. W latach 1997-98 senior researcher Niezależnej Komisji Ekspertów „Szwajcaria – Druga wojna światowa “. Po zakończeniu misji dyplomatycznej pozostał w Szwajcarii, został wykładowcą Uniwersytetu we Fryburgu, gdzie habilitował się w roku 2006. W latach 2001–2004 stypendysta szwajcarskiej Narodowej Fundacji Badań Naukowych SNF. Od 2007 wykłada na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. W latach 2008–2011 realizował projekt badawczy Szwajcarskiej Biblioteki Narodowej „Dürrenmatt i Polska”. Jest autorem i edytorem wielu prac poświęconych polskiej literaturze XIX (Słowacki, Norwid) i XX w., jak również tłumaczem i organizatorem wystaw. Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (od 1989), Polskiego PEN Clubu (od 1990), Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (od 2003). Od 2004 jest członkiem jury Nagrody Fundacji Kościelskich.
Dr hab. Danuta Sosnowska, prof. UW - polska slawistka. Absolwentka Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Doktor habilitowana – doktorat 1997 w Instytucie Badań Literackich PAN. W 2010 uzyskała stopień doktora habilitowanego na Wydziale Polonistyki UW na podstawie rozprawy Inna Galicja. Adiunkt w Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej UW. Specjalistka od kultury i literatury polskiej, czeskiej i ukraińskiej oraz komparatystyki dyskursów kulturowych. Publikowała m.in. w Przeglądzie Humanistycznym, Przeglądzie Filozoficzno-Literackim, Zeszytach Literackich i Znaku. Nominowana do Nagrody Literackiej Nike 2001 za książkę Seweryn Goszczyński. Biografia duchowa. Członek PEN Clubu.
- https://www.youtube.com/watch?v=2VoTtN7LDrI
- https://www.facebook.com/152861778099385/posts/3915766278475564/
O książce:
Dwutomowa publikacja: Literatura a religia – wyzwania epoki świeckiej to pierwsze w języku polskim kompendium wiedzy z zakresu badań nad relacją „literatura a religia” na miarę humanistyki XXI wieku. O jej randze decyduje międzynarodowy i różnorodny zespół, w którym znaleźli się najwybitniejsi badacze związków literatury i religii, a także światowej sławy myśliciele, zajmujący się konsekwencjami procesów „odczarowania”. Temu pionierskiemu projektowi patronuje Charles Taylor, którego monumentalne studium A Secular Age („Epoka świecka”) zrewolucjonizowało studia nad religią w XX i XXI wieku, wykazując, że modernizacja nie eliminuje religii, a świeckość wynika z opcjonalności religijnych światopoglądów, a nie z ich anachronizmu.
Tom I
W pierwszym tomie (metodologicznym) znalazły się teksty dotyczące różnych szkół i sposobów badania literatury i religii. Obok artykułów problemowych są tu zapisy dyskusji z uczonymi oraz odpowiedzi na ankietę z pytaniami dotyczącymi związków literatury i religii. Wśród autorów są m.in.: Agata Bielik-Robson, Aleksander Fiut, Wojciech Gutowski, David Jasper, Hans Joas, Zdzisław Łapiński, Michał Paweł Markowski, Michał Masłowski, Thomas Pavel, Stefan Sawicki, Tadeusz Sławek, Karol Tarnowski, Charles Taylor, Jean Ward oraz Ireneusz Ziemiński.
Tom II
Na drugi tom (historycznoliteracki) składają się artykuły o wybranych pisarzach polskich tworzących po 1945 roku, których twórczość wyznacza punkty orientacyjne na literackiej mapie wiary i niewiary. Pojawiają się tu autorzy odżegnujący się od religii (Gombrowicz, Lem, Szymborska), spierający się z ortodoksją (Miłosz), żarliwi katolicy (ksiądz Twardowski i Brandstaetter), ale także ci, którzy wymykają się prostej alternatywie: wierzący/niewierzący (Barańczak, Herbert, Pankowski). Całość tworzy fascynującą panoramę polskiej literatury powstającej w cieniu Auschwitz i Kołymy. Książka jest adresowana do humanistów reprezentujących różne dyscypliny (literaturoznawstwo, religioznawstwo, filozofię religii, socjologię religii), których interesuje wszechstronne i wolne od uprzedzeń ujęcie obecności religii w kulturze współczesnej.
Książka jest adresowana do humanistów reprezentujących różne dyscypliny (literaturoznawstwo, religioznawstwo, filozofia religii, socjologia religii), których interesuje wszechstronne i wolne od uprzedzeń ujęcie obecności religii w kulturze współczesnej.
To pierwsze tego rodzaju, wszechstronne i interdyscyplinarne ujęcie obecności religii w kulturze, łączące tradycję badań nad związkami literatury i religii z perspektywą współczesnej humanistyki po tzw. zwrocie etycznym i zwrocie postsekularnym. Publikacja powinna mieć pierwszorzędne znaczenie nie tylko dla badań humanistycznych – wypracowana przez autorów formuła badawcza jest bowiem otwarta na rzeczywistość społeczną i palące problemy współczesności.
Prof. Joanna Zach